اخذ رتبه و تایید صلاحیت، یکی از مهم ترین مراحل برای فعالیت قانونی و ورود به بازارهای بزرگ پروژه های دولتی و خصوصی در ایران است. شرکت های پیمانکاری برای حضور در مناقصات و عقد قراردادهای معتبر، نیازمند پیروی از مجموعه ای از قوانین و معیارها هستند که تحت عنوان آیین نامه صلاحیت پیمانکاری توسط نهادهای ذی صلاح تدوین و ابلاغ می شود. این آیین نامه که به صورت دوره ای مورد بازنگری قرار می گیرد، چارچوبی برای ارزیابی توانمندی های فنی، مالی، مدیریتی و اجرایی شرکت ها فراهم می آورد.
آیین نامه صلاحیت پیمانکاری چیست؟
آیین نامه صلاحیت پیمانکاری مجموعه ای مدون از مقررات، معیارها و ضوابطی است که به منظور ارزیابی و سطح بندی توانایی های شرکت های پیمانکار تدوین می گردد. هدف اصلی از تنظیم آیین نامه صلاحیت پیمانکاری، ایجاد یک سیستم شفاف و استاندارد برای شناسایی شرکت های واجد شرایط جهت اجرای پروژه های عمرانی، تاسیساتی، صنعتی و خدماتی در کشور است.
سازمان اصلی مسئول تدوین و ابلاغ این مقررات، سازمان برنامه و بودجه کشور است. این سازمان با همکاری سایر نهادهای تخصصی و با در نظر گرفتن نیازهای روز صنعت ساخت و ساز و مهندسی کشور، اقدام به بازنگری و به روزرسانی ضوابط مربوط به رتبه پیمانکاری می کند. آیین نامه مذکور به عنوان یک سند بالادستی، مبنای کار سامانه جامع تشخیص صلاحیت عوامل نظام فنی و اجرایی (ساجار) قرار می گیرد و تمامی فرآیندهای ثبت نام، بارگذاری مدارک و ارزیابی نهایی بر اساس مفاد آن صورت می پذیرد.
بیشتر بخوانید: چگونه برای اخذ صلاحیت پیمانکاری اقدام کنیم؟ راهنمای کامل 1404
مهم ترین بندهای آیین نامه جدید در سال ۱۴۰۴ کدامند
با نگاهی به آخرین تغییرات و ضوابط صلاحیت پیمانکاری که انتظار می رود در سال ۱۴۰۴ نیز مبنای عمل قرار گیرند، می توان مهم ترین بندهای آیین نامه را در چند حوزه کلیدی دسته بندی کرد. این بندها هسته اصلی فرآیند ارزیابی را تشکیل می دهند و تمرکز اصلی متقاضیان باید بر تامین الزامات آن ها باشد.
یکی از اصلی ترین بخش ها، معیارهای امتیازدهی است. امتیاز نهایی یک شرکت بر اساس ترکیبی از چندین عامل محاسبه می شود. ارزش ریالی کارهای انجام شده در ۱۵ سال اخیر، یکی از شاخص های کلیدی ارزیابی است که توان اجرایی و تجربه شرکت را نشان می دهد. توان مالی شرکت که از طریق بررسی اظهارنامه های مالیاتی، صورت های مالی حسابرسی شده و گردش حساب بانکی سنجیده می شود، معیار کلیدی دیگری است.
نیروی انسانی متخصص، سومین عامل کلیدی در امتیازبندی پیمانکاری محسوب می شود. تعداد، سوابق بیمه و مدرک تحصیلی اعضای هیئت مدیره و پرسنل امتیازآور (مهندسان و تکنسین ها) تاثیر مستقیمی بر امتیاز فنی شرکت دارد.
حداقل شرایط لازم برای ورود به فرآیند رتبه بندی نیز به دقت در آیین نامه تعریف شده است. ثبت رسمی شرکت، عضویت مدیرعامل و حداقل دو سوم اعضای هیئت مدیره در سازمان نظام مهندسی و عدم وجود سوء پیشینه حرفه ای از جمله این شروط اولیه است. در نهایت، سیستم رتبه بندی پیمانکاران، شرکت ها را در پایه های ۱ تا ۵ دسته بندی می کند که پایه ۱ بالاترین و پایه ۵ پایین ترین رتبه است.
چه تغییراتی در نسخه جدید آیین نامه اعمال شده است؟
آیین نامه صلاحیت پیمانکاری سندی پویاست و در بازه های زمانی مختلف، متناسب با شرایط اقتصادی و فنی کشور دستخوش تغییر می شود. یکی از تغییرات مورد انتظار، افزایش تمرکز بر شفافیت مالی است. در سال های اخیر، سخت گیری ها در زمینه ارائه صورت های مالی حسابرسی شده توسط حسابداران رسمی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران افزایش یافته و این روند احتمالا تشدید خواهد شد.
مورد دیگر، تخصصی تر شدن رشته ها و افزایش اهمیت سوابق کاری مرتبط است. به نظر می رسد رویکرد سازمان برنامه و بودجه به سمت تشویق شرکت ها برای فعالیت در حوزه های تخصصی تر و پرهیز از ورود به رشته های متعدد بدون داشتن تجربه کافی است. در مقابل، امتیازات ویژه ای مانند حمایت از شرکت های دانش بنیان یا بهره گیری از فناوری های نوین ممکن است لحاظ شود.
چگونه با رعایت آیین نامه، شانس پذیرش را افزایش دهیم؟
موفقیت در فرآیند اخذ صلاحیت، بیش از هر چیز نیاز مند دقت، برنامه ریزی و آماده سازی دقیق مدارک است. اولین گام برای افزایش شانس پذیرش، مطالعه کامل و دقیق آخرین نسخه آیین نامه پیمانکاران است. بسیاری از اشتباهات رایج ناشی از عدم آگاهی از جزئیات و تبصره های قانونی است.
مستندسازی دقیق سوابق
یکی از نکات اجرایی کلیدی، مستندسازی دقیق سوابق است. تمامی قراردادها، حساب های بیمه، صورت وضعیت ها و نامه های حسن انجام کار باید به صورت منظم و کامل آرشیو شوند. هرگونه نقص یا عدم تطابق در این مدارک می تواند کل امتیاز مربوط به یک پروژه را از بین ببرد.
ارائه اظهارنامه های مالیاتی شفاف
برای تقویت امتیاز مالی، تنها به حداقل ها اکتفا نکنید. ارائه اظهارنامه های مالیاتی شفاف و صورت های مالی که توسط موسسات حسابرسی معتبر تایید شده اند، اعتماد کارشناسان سازمان برنامه و بودجه را جلب می کند. همچنین، پرهیز از اشتباهات رایجی مانند ارائه مدارک نامرتبط، عدم تطابق اطلاعات ثبتی شرکت با مدارک هویتی اعضا و یا معرفی مهندسانی که همزمان در شرکت دیگری امتیازآور هستند، ضروری است.
استفاده از راهنمایی و مشاوره افراد یا موسسات متخصص در زمینه اخذ رتبه پیمانکاران می تواند از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری کرده و مسیر پر پیچ و خم اداری را هموارتر سازد. این مشاوران با تسلط بر آخرین تغییرات آیین نامه و رویه های اجرایی، می توانند شرکت شما را در آماده سازی یک پرونده کامل و بی نقص یاری دهند.
نتیجه گیری
آیین نامه صلاحیت پیمانکاری، مجموعه قوانین سازمان برنامه و بودجه برای رتبه بندی شرکت های مهندسی و ساختمانی است تا پروژه های دولتی به شرکت های توانمند سپرده شود. رتبه بندی شرکت ها بر اساس سه معیار اصلی انجام می شود که شامل توان مالی، سوابق کاری و نیروی انسانی متخصص است. برای موفقیت و افزایش شانس قبولی، آماده سازی دقیق مدارک، شفافیت مالی و تکمیل بودن سوابق بیمه پرسنل ضروری است. در نهایت، این رتبه صرفاً یک مجوز نیست، بلکه نشان دهنده اعتبار و توانایی شرکت برای اجرای پروژه های بزرگ است.
